Download fizike

TRANSFORMIMET E LORENCIT
PROF.: AGIM KADRIU
PUNOI: ALMA BELULI, FJOLLA KONJUHI
XII/2
TRANSFORMIMET E LORENCIT
Relativiteti klasik(i përcaktiar fillimisht nga Galileu dhe nga Njutoni) përfshin një transformim të thjeshtë
midis një objekti në lëvizje dhe një vëzhguesi në një tjetër kornizë inerciale të referencës.Nëse ecni në
një tren lëvizës dhe dikush që është i stacionuar në terren është duke shikuar,shpejtësia në lidhje me
vëzhguesin do të jetë shuma e shpejtësisë në lidhje me trenin dhe shpejtësinë e trenit në krahasim me
vëzhguesin.Do të mendojmë dy sisteme inerciale me origjina O dhe O’ në të cilat i vendosim boshtet e
koordinatave.Të gjitha madhësitë që kanë të bëjnë me sistemin O’ shënohen me apostrof.Supozojmë se
sistemi O’ lëviz në drejtim të boshtit x,ndaj sistemit O me shpejtësi v.Do të kërkojë ato shprehje të cilat
paraqesin lidhshmërinë mes koordinatave dhe të kohës së njërit dhe tjetrit sistem.Në fillim koha ka
karakter relativ dhe çdonjëri sistem e ka kohën e vet.
Ajnshtajni i gjeti këto shprehje për lidhshmëri mes koordinatave dhe kohës mes dy sistemeve
inerciale,që quhen transformimet e Lorencitnëse njëri ndaj tjetrit lëviz me shpejtësi v:
• X’=y(x-vt)
• y’=y
• z’=z
•
t’=y(t-vc/c2) ku madhësia y quhet faktor i Lorencit dhe gjithmonë është y>1.
TEORIA E KONCEPTEVE TË RELATIVITETIT
Teoria e relativitetit të Ajnshtajnit përfshin ndërlidhjen e disa koncepteve të ndryshme, të cilat
përfshijnë:
•
Teoria e Ajnshtajnit e Relativitetit të Veçantë
•
Transformimet e Lorencit
•
Teoria e Ajnshtajnit e Relativitetit të Përgjithshëm
•
Teoria e Ajnshtajnit e Relativitetit të Veçantë - sjellja e lokalizuar e objekteve në kornizat inerciale të
referencës, zakonisht të rëndësishme vetëm në shpejtësi shumë afër shpejtësisë së dritës
•
Transformimet e Lorencit - ekuacionet e transformimit të përdorura për llogaritjen e ndryshimeve të
koordinatave nën relativitetin e veçantë
•
Teoria e Ajnshtajnit e relativitetit të përgjithshmëm – teoria më eplotë e cila trajton gravitetin si një
fenomen gjeometrik të një sistemi koordinativ të harkuar të hapsirës, i cili gjithashtu përfshin kornizat
joinerike (përshpejtimin) të referencës.
Për vlera të vogla të shpejtësisë v mund të mospërfillet anëtari v2/c2 dhe transformimet e Lorencit e marrin formën:
X’=x-vt
y’=y
z’=z
t’=t
që paraqesin transformimet e Galileit për koordinata dhe kohë .Kështu kuptojmë se transformimet e Lorencit në vetvete përmbajnë
edhe transformimet e Galileut.Kuptohet se për shpejtësi të vogla koha mbetet e pandrushueshme në të dy sistemet t=t dhe ka
karakter absolut siç e mendonte Njutoni.Nëse kërkohet të dimë të kundërtën,prat ë dimë koordinatat dhe kohën e sistemit O,nëse
ato të sistemit O’ janë të njohura atëherë në vend të v shënojmë vlerën -v,hjekim apostrofin nga madhësitë që e kanë dhe e
vendosim në madhësitë që nuk e kanë.Në këtë rast fitohen transformimet inverze të Lorenzit:
X=y(x+vt)
y=y
z=z
t=y(t’+vx/c2)
Me anw tw transformimeve tw Lorencit mund tw matim intervalin kohor
nw tw dy sistemet inerciale (ajo nw qetwsi dhe nw lwvizje me shpejtwsi
tw madhe)si dhe distancwn midis pikave tw referimit. Transformimet e
Lorenci nw vete pwrmbajnw edhe transformimet e Galileut.
REFERENCAT:
• https://mathworld.wolfram.com/LorentzTransformation.html
• http://sq.swewe.net/word_show.htm/?15661_3&Lorencit_transformimi
• https://en.wikipedia.org/wiki/Lorentz_transformation
FALEMINDERIT !